Qənimət Zahid
Azərbaycanlılar iki fakta münasibətdə əməlli- başlı bölünmüş kimi görünürlər. Hər iki fakt ölkə üçün taleyüklü olayların təsviri deyil, amma əhəmiyyətsiz də deyil.
Bunlardan biri İsfəndiyar Vahabzadə məsələsidir, o biri isə Yunis Səfərov məsələsi. Hadisələr, sadəcə üst-üstə düşüb, ona görə belə qalmaqallı müzakirələr yaranıb. Mən belə düşünürəm :
Vahabzadənin Jirinovskiyə və ruslara yönəlik ittihamını adi bir hadisə sayıram, siyasi həyatda belə qalmaqallar çox olur. Prosesin katalizatoru Vahabzadə deyil, Jirinovskidir. Məşhur «7 milyon qoyun» təhqirindən üzü bəri Jirinovski azərbaycanlıların diqqət mərkəzində olan adamdır. Üstəlik də həmin qoyun söhbətindən sonra onun rəsmən Azərbaycana dəvət edilməsi, «ən yüksək» deyilən səviyyədə qəbul edilməsi həmin o qoyun- quzu söhbətinin də elə həmin səviyyədə həzm edilməsi kimi dəyərləndirilmişdi. Vahabzadənin məlum çıxışını da həmin kontekstdə qəbul etmək daha doğrudur. «Qoyun» təhqir deyilsə, Azərbaycanı və ya Dağlıq Qarabağı Rusiyaya birləşdirmək bəyanatları təhqir deyilsə, Vahabzadənin çıxışı da təhqir deyil.
Yunis Səfərov olayı isə bir qədər fərqli və müstəsna olaydır. Ortada bir sui- qəsd hərəkəti var. Baş tutmamış qətl hadisəsi var. Bunlar siyasi motivlidir, deyə bilərik. Çünki, idarəetmə ilə bağlıdır. Amma baş tutmuş siyasi qətllər də çoxdur. Baş tutmuş siyasi qətllərin siyahısı ilə Əliyev hökuməti fəxr edə bilər.
Yunis Səfərovun qəsdi Azərbaycanın ən pis icra başçısına qarşı yönəlmişdi. «Ən pis icra başçısı» ifadəsi o deməkdir ki, başqa pislər də var. Yaxud, o qədər deməkdir ki, «pislərin» icra başçısı və ya başqa mühüm vəzifələrə təyinatı adiləşmiş faktdır.
Yunis Səfərovun əməlinə adekvat hüquqi qiyməti məhkəmə verəcək deyə bir illüziya yoxdur. Bu, Azərbaycandakı məhkəmə araşdırmaları praktikasından doğan qənaətdir. Amma hər bir halda, məhkəmə bu hərəkəti necə qiymətləndirəcəksə, ondan çıxış edərik. Mən olayın hüquqdan daha çox idarəetməyə, siyasi zəminə aid olan qismini müzakirə edərdim. Elmar Vəliyev kimi birisi niyə Gəncə boyda şəhərin, olmasın Gəncə, lap olsun, 3-4 min nəfər əhalisi olan bir qəsəbənin icra başçısı ola bilir?
Həbs edilən icra başçılarının hər birinin seyfindən 2-3 milyon nəqd pul çıxır, 200-300 milyonluq da sərvətləri aşkar edilir. Normalda, bir icra başçısı 100 min dollar, ən çoxu 1 milyon dollarlıq da sərvət- daşınmaz əmlak əldə etdiyi zaman «radara düşməlidir». Axı, Azərbaycan hakimiyyəti bütün məmurlarını, o cümlədən icra başçılarını və onlardan daha yuxarıda olan vəzifəli məmurlarını hər zaman izləyir. Demək ki, bu, bir siyasi sistem məsələsidir. İnsanların etirazı daha çox kütləvi olanda daha çox həssas yanaşmaq lazım gəlir. Elmar Vəliyev- Yunis Səfərov qarşılaşdırılmasında ictimai etirazın həssasiyyətini görürük. İctimai rəyə görə Elmar Vəliyev kimi adamlar cəzalandırılmalı idi. Törətdiyi əməllərə görə cəzalandırılmalı idi və bunu dövlət etməli idi. Yəni, dövlət, necə deyərlər, «öz zibilini özü yığışdırmalı» idi. Dövlət bunu etmədi. Tarix bu cür hadisələrlə zəngindir. Dövlətlər öz üzərinə düşəni etməyəndə Yunis Səfərov fenomenləri ortaya çıxır. Hüquq burada hansı qənaəti hasil edəcək, hansı qərarı verəcək, bu, hüququn problemidir. Bəyəm ictimai rəy hər zaman hüquqla tənzimlənir ?
Məhkəmə Yunis Səfərovu terrorda ittiham edir. Olayın detalları önəmli deyil. Aydın məsələdir ki, məhkəmə Yunis Səfərova ən ağır cəzanı verəcək, çünki, Yunis Səfərovun gülləsi, obrazlı desək, yalnız Elmar Vəliyevə deyil, ədalətsiz rejimə, özünü ədalət anlayışı ilə bir qəlibə salmaq düşüncəsində olmayan bir hakimiyyətə qarşı tuşlanıb.
Buna görə də, əmin olun: məhkəmənin hansı qərarı çıxarmasından asılı olmayaraq, onun hərəkətini hüququn konkret olaraq hansı maddələrinin hansı şəkildə tövsif etməsindən asılı olmayaraq ictimai rəy həmişə Yunis Səfərovun tərəfində olacaq.
İctimai rəy Yunis Səfərovun əməlinə hüquqi qiymət vermir, ictimai- siyasi dəyər verir. Burda hətta maraqlı bir nüans da var: məhkəmə (indiki hakimiyyət) Səfərovu nə qədər ağır cəzalandırsa da, ictimai rəy onu bir o qədər artıq qəhrəman sayacaq. Bu çaları nə rəsmi- yarım rəsmi təbliğat, məhkəmə, nə də hər hansı hüquqşünas ortadan qaldıra bilməz. Çünki gülləsi açılmayan tapançanın tuşlandığı səmtdə Azərbaycan xalqının yaramaz, nadan, zorba, ədalətsiz (bu təyinləri davam edə bilərsiz) saydığı, gerçəkdən də bu təyinlərin hamısını haqq edən bir hədəf dayanmışdı…
